Maand: juli 2012

Concerten
Het tweede concert van vandaag was de concertzaal van het conservatorium ‘G, Verdi’ door het Est Nationaal Jeugdkoor en het Zwitsers Nationaal Jeugdkoor. Twee koren van absolute topkwaliteit.

Het Estste jeugdkoor klonk zoals altijd prachtig maar had toch wat problemen met de intonatie en klonk wat vermoeid, met name in de hoogte. Ook bleven de composities een beetje in dezelfde sfeer hangen en waren deze zangtechnisch hier en daar erg hoog gegrepen. Maar al met al een prachtig optreden!

Wat me al eerder tijdens de concerten is opgevallen in Turijn is dat de zaalwachten hun taak zeer serieus opnemen. Als er iemand wat later binnenkomt mag deze absoluut niet achter in de zaal blijven staan maar wordt onmiddellijk naar een lege plaats begeleid. Kennelijk is dit hun opdracht. Ze hebben daarbij geen oor voor het gebeuren op het toneel. Bij dit concert droegen de dames zaalwachten ook opvallend hoge hakjes die op de houten vloer nogal wat lawaai maakten. Tijdens het concert waren ook ze de hele tijd met elkaar aan het overleggen waar nog iemand kon zitten. Al je dan zoals ik op de achterste rij zit, zie je dat dit soms hilarische vormen aanneemt. Mensen komen tijdens het applaus binnen maar willen niet direct gaan zitten als het koor alweer zingt. Maar dat mag kennelijk niet zodat mensen tegen hun zin onder begeleiding van een zaalwacht een plaats innemen en voor overlast zorgen. Daarna loopt de zaalwacht met de hakjes weer naar haar post achter in de zaal.

Het Zwitsers Nationaal Jeugdkoor had geen last van deze hakjes. Het eerste lied was in het Zwitsers en had een mooie serene jodelsolo. Het koor werkte met twee dirigenten  die naadloos ‘het stokje’ van elkaar over namen, zong een prachtig programma met veel verschillende stijlen in allerlei talen. Gaandeweg het optreden maakte het koor er steeds meer een feest van. Ze lieten publiek mee zingen, gingen in het publiek staan om te zingen en voerden een act op waarbij het koor een harmonie-orkest na deed en de dirigent de hafa dirigent op de hak nam. Erg leuk en heel erg goed gedaan! Het koor liet horen dat ze allerlei stijlen muziek beheerst, ook lichte muziek. Tot slot zongen ze nog een Zwitsers lied met een prachtige jodelsolo. De hoofdjodelaar kreeg een daverend applaus. Na een aantal toegiften ging het koor zingend af. De zaalwachten hadden dat echter niet in de gaten en waren druk bezig een ouder echtpaar naar een vrijgekomen plaats te begeleiden.

Eenmaal buiten aangekomen stond het koor ook daar te zingen en deelde na afloop ook nog een drankje uit. Het koor had wat te vieren. En terecht, het was een spetterend concert van zeer hoge kwaliteit!

Concerten
Vanmiddag eerst naar een concert geweest van een drietal jeugdkoren. De eerste twee Italiaanse jeugdkoren zongen lichte muziek. De eerste gedachte die bij me opkwam toen het eerste koor zong is dat het toch zo opvallend is dat op dit niveau de koortechnische problemen absoluut grensoverschrijdend zijn. Er is een te kort aan mannen, men maakt geen klank in de hoogte, de timing laat te wensen over en men detoneert aan het einde van de zin. Van de andere kant is het enthousiasme waar mee wordt gezongen ook grensoverschrijdend en de waardering van het publiek ook: men klapt en juicht voor elkaar. Er hing vanmiddag een fantastische sfeer in dat oude Teatro Gobetti. Het tweede koor was wat vlotter gekleed en klonk ook heel wat beter. Het was een popkoor zoals je er veel in Nederland ziet en hoort maar dan wel met dat verschil dat de gemiddelde leeftijd hier van de popkoren zo’n twintig jaar jonger is. Er hing een ontroerend fijne sfeer in de zaal. De jongelui hebben veel waardering voor elkaars optreden.

Maar dan het derde koor. Een Spaans kinder/jeugdkoor ( Cora Stma, Trinidad de Valencia) zingt ineens een zeer verdienstelijk Tota Pulchra est van Poulenc. Opvallend is dat deze kinderen niet stilstaan tijdens het zingen maar lichtjes heen en weer ‘wiegen’ van het een op het ander been. Het geeft een wat onrustig beeld maar zorgt voor een mooie ontspannen klank. Daarna volgde een zeer afwisselend programma met levendige en vooral ritmische liederen. Er werd veel gedanst en ze hadden een hele mooi koorregie. De waardering van het publiek was juichend.

Dit laatste optreden was echte een kadootje en zeer inspirerend!

Lezing:
Vanmorgen eerst naar de zeer inspirerende lezing How to work vocally with children door de Franse dirigent Maud Hamon-Loisance geweest. Het was fantastisch om te zien hoe zij haar gebaren en klank aan elkaar kan verbinden. Ze leek wel een pantomimespeelster. De oefeningen die ze deed waren allemaal gericht op stemvorming, concentratie, klankvoorstelling, dictie, maatgevoel enz bij kinderen.  Veel van de dingen wist ik wel maar om het weer vanuit een andere invalshoek of op een andere manier te horen is zeer verfrissend. Enkele dingen waren ook nieuw voor mij.

Een korte impressie

Concentratie:
– Zet een muziekje op en doe een spiegel oefening. De kinderen volgen jouw bewegingen.
– De kinderen volgen met alleen de ogen jouw hand.

Ademoefeningen:
Voordoen nadoen. Alle oefeningen gaan met hand en armbewegingen die een relatie hebben met wat er klinkt. Wees creatief met expressie in taal. Ga ook in op suggesties van de kinderen.

Voor- en nazingen:
Maak met je gebaren ook connectie met de oren. Voordat je zingt, wijs op de oren. Attendeer de kinderen op het luisteren.

Megafoon spelletje:
Hand open is zingen, hand dicht is melodie in je hoofd verder zingen. Dit geeft je de mogelijkheid een lied te oefenen zonder dat het saai wordt. Bovendie is het erg goed voor de klankvoorstelling.

Houding:
Met name teenagers hebben de neiging te ‘hangen’. Maud gebruikt de termen:
tonus ++ Lichaam aanspannen
Tonus – Hangen
Tonus + goede houding

We kregen een korte impressie van de Opasso methode Eduard Lopez:
Dit is lastig uit te leggen want dit moet je moet het doen. Doe een pas op de plaats op de 1,2,3 en 4 en zeg daarbij ie ee ie
1 ie ee ie
2 ie ee ie
3 ie ee ie
4 ie ee ie
Klap op de tel of op een ie ee of ie. Deze methode is op internet na te zoeken.

Oefening:
Klapoefening meteen in canon na laten doen. Niet alleen klappen maar ook op schouder tikken, armen enz. Hele lichaam gebruiken,

Muziekmachine maken.
Op muziek, de puls, samen een machine maken, lopende band. Kinderen moeten elkaar wel  de tijd geven, dit kan lastig zijn. Je kunt de machine ook een naam geven.

Opstelling maken:
Om de concertopstelling te oefenen. vanuit allerlei posities in e ruimte 2 rijen maken.
Laat de kinderen opstellingen in letters maken,  zonder te praten.

Atelier
Vanochtend eerst het atelier van collega Herma van Piekeren en Simone van Gog bezocht. Het is een atelier met zang en dans voor kinderen van 8 – 14. Tijdens de repetitie is er een prettige en levendige sfeer. Ondanks de vijf nationaliteiten in het koor lijkt de taal is geen bariere om nu al tot een mooi geheel te komen. De verschillende liederen die worden ingestudeerd vormen samen een verhaal. Concert vrijdag 3 augustus.

Lezing
De lezing Boys changing voice door dirigent Hirvo Surva uit Estland was zeer interessant. Zijn voornaamste punt was: gun de jongens de tijd om hun nieuw stem te vinden na de stemwisseling. Volgend hem kan dit het beste vanuit vanuit de bariton ligging om vandaar uit op zoek te gaan naar een nieuwe positie. Ga gewoon door met zingen maar stop gewoon als het even niet lukt, al is het midden in de melodie. Zing pas weer verder wanneer als het lukt. Laat de jongens lekker door zingen in falset zolang ze dat zelf prettig vinden.

Er is geen regel wanneer jongens de overstap moeten maken naar de mannenstem. Als ze het falset goed gebruiken is er niets aan de hand. Zorg dat ze de overgang het breekpunt’ vinden van falset en borststem en ga daar mee aan de slag. Na de wisseling hebben de jongens vaak de neiging om in de borststem te zingen zonder ruimte te maken. Laat ze deze ruimte opnieuw voelen. Attendeer ze op de jongensstem waarmee ze ooit zongen en laat ze die zelfde ruimte ervaren.

Je kunt aan Europa Cantat deelnemen als koor of als individuele zanger. Doe je als koor mee dan kun je ook deelnemen aan de concerten. In Turijn heb je dan kans dat je in een prachtige kerk mag zingen. Eerst was ik in de Chiesa di Santa Pelagia waar het Norges Ungdomskor zong en Estudio Coral Merides (RA). Twee prachtige koren die mooi gebruik maakten van de verschillende koepels in de kerk waardoor al het publiek goed zicht en geluid had.

Met het tweede concert in Torino Incontra had ik iets meer moeite. Twee Italiaanse koren en een Frans koor zongen jazz en Gospel. Ze zongen de zaal plat maar hier is toch nog wel wat werk aan de winkel qua zuiverheid, stijl en timing. Ik ken heel wat goede Nederlandse lichte muziek koren die met net zoveel succes een veel beter concert zouden kunnen geven.

De rest van de dag veel mensen ontmoet en genetwerkt. Had ik al verteld dat ik ook Herma van Piekeren tegen kwam en Rogier IJmker?

Ateliers
Vanochtend een aantal ateliers bezocht. De ateliers zijn onderverdeeld in meerdaagse ateliers op meerdere niveaus met een slotpresentatie, en discovery ateliers van een ochtend waar iedereen aan kan deelnemen. De meest uiteenlopende stijlen en onderwerpen komen aan bod, van Gregoriaans tot aan beat boxing. Aan de meerdaagse ateliers kun je op verschillende niveaus deelnemen: A: voor iedereen. B: voor zangers die goed van blad lezen of zich thuis goed hebben voorbereid, C: voor koren en zangers die auditie hebben gedaan. D: voor nationale jeugdkoren en F: voor speciale projecten

Eert was ik bij atelier D2: Eric Whitacre ‘s music o.l.v. De Noorse dirigent Ragnar Rasmussen. Ze waren bezig met het ‘instuderen’ van Leonardo dreams of Flying Machine. Deze dirigent hoeft niets meer in te studeren met zangers op dit niveau, alleen nog maar af te werken. Na een intensieve repetitie zingt hij het stuk nog één keer door en laat de koorzangers door elkaar staan in de prachtige concertruimte van het conservatorium Statale di Musica ‘G. Verdi’. De koorklank is nu al zeer indrukwekkend en we zijn nog maar aan het begin van de week. Maar wat wil je met een koor van allemaal jonge zangers van individueel hoog niveau. Ik ben zeer benieuwd naar het concert van komende donderdag 2 augustus.

Daarna ook nog een kijkje genomen bij atelier B13 Sacred Romantic Sound onder leiding van de jonge Duitse  dirigent Florian Helgath. Het niveauverschil met het vorige atelier is meteen duidelijk in klank, maar ook hier is veel moois te beleven. Het is een groot koor met allerlei mensen van verschillende leeftijden uit verschillende landen bij elkaar. Het begin van Dvorak mis in d zit er al een beetje in en verder werken ze aan het Ave Maria van Liszt en het O justi van Bruckner. Ook deze groep heeft het slotconcert op donderdag 2 augustus.

Conductors Study Programme
Deze eerste dag begon met een meeting en inleiding voor de deelnemers aan het Conductors Study Programme. Deze nevenactiviteit werd in Europa Cantat Utrecht drie jaar geleden voor het eerst gehouden en bleek zo succesvol dat de organisatie in Turijn er een vervolg aan heeft gegeven. Onder leiding van een deskundige bezoek je diverse ateliers waarna een discussie wordt gevoerd over de werkwijze van bijvoorbeeld de dirigent of over compositie. In Utrecht was dit onderdeel uitstekend verzorgd dus ik ben erg benieuwd. Dit jaar zijn er ook lezingen, workshops en rondetafelgesprekken voor de dirigenten, dus het programma is behoorlijk uitgebreid. Nieuw is ook de het Study Programme voor componisten en door deze op gezette tijden aan de koordirigenten te koppelen hoopt de organisatie dat deze twee groepen wederzijdse wensen aan elkaar kenbaar maken en inspiratie opdoen.

Workshop
Na deze inleiding was er een workshop Working vocally with a children choir door de Italiaanse dirigent Edoardo Cazzaniga. Wat mijn ten eerste opviel is dat deze dirigent de kinderen van zijn koor met name in het lage register liet zingen. Waarom was voor mij een vraag. Is hij bewust niet op zoek naar de schoonheid van de kinderstem waar ik zo van hou, maar naar een bepaalde sound die ik als gespannen en hard ervaar? Hij laat ze eerst erg laag zingen en neemt deze ‘borstklank’ mee naar boven. Eigenlijk precies andersom zoals ik het gewend ben te doen. Hierdoor krijg je een hele harde klank die in de hoogte voor steeds meer problemen met de zuiverheid zorgt. Opvallend is dat wanneer de kinderen even wat meer ontspannen zingen, en ik het dus ‘mooi’ begin te vinden, de dirigent vindt dat ze aan resonans verliezen en gaat werken aan de ‘open klank’ zoals hij dat noemt.

Beurs
Na de workshop vast even een kijkje genomen op de bladmuziekbeurs. Deze was nog wat leeg, maar toch leuk om alvast wat rond te snuffelen. Natuurlijk zag ik daar weer Ian Bullen met zijn Black Musicfolder. Dit keer had hij iets nieuws meegenomen dat ik nog niet eerder had gezien. Een supersonische-inklapbare-dirigentenstandaard. Daarover later meer. Hij vertelde dat veel koren dit als relatiegeschenk kado geven aan hun dirigent (hint!).

Parade
Later in de middag was er een soort optocht voor alle deelnemers: de parade. In verschillende groepen liepen ze van alle kanten richting Piazzo Castello. Eenmaal daar aangekomen werd met de ruim 4000 zangers de bekende canon van Tallis gezongen. Een fantastische happening!

Open Singing
De eerste Open Singing Michael Gohl was meteen een groot succes. Wij kunnen echt trots zijn op ons eigen Nederlands Studenten Kamerkoor dat net als drie jaar geleden in Utrecht, ook in Turijn als ‘voorbeeldkoor’ iedere avond op het podium staat om de liederen die in het Europa Cantat Songboek staan voor te zingen. Let wel, ze zingen iedere avond alle liederen uit het hoofd. Om dit allemaal goed voor te bereiden is een ontzettende klus waar ik veel bewondering voor heb. Tegelijkertijd is het ook zo opvallend en misschien ook wel teleurstellend, dat er niet meer Nederlandse koren deelnemen aan dit fantastische festival. Is het onwetendheid of gebrek aan ambitie? Het is zo’n fantastisch gebeuren, je moet als koor nu al gaan sparen om over drie jaar mee te mogen doen! Wel zie ik wat meer Nederlandse deelnemers, met name onder de dirigenten en medewerkers.

Na deze lange en inspannende dag besloot ik het openingsconcert niet helemaal uit te luisteren. In de loop der jaren ben ik wijzer geworden door op dit soort festivals niet alles meer te willen meemaken in het begin, zodat ik aan het eind nog fit genoeg ben om het slotconcert uit te luisteren.

Vergat ik nog te vertellen dat ik een leuk gesprek had met de directeur van American Cantat 2013, dat ik Jan Schumacher tegen kwam, Daphne Wassink, Wim van der Laar, Herman Weelink en nog een paar andere buitenlandse dirigenten die ik vaker zie op dit soort festivals maar niet allemaal bij naam kan noemen.

Op het station van Milaan was het al raak. Daar kwam ik koordirigent Michael uit Wenen tegen. Hem heb ik ook ontmoet op korenfestivals in Kopenhagen, Utrecht en Pècs. In de trein naar Turijn sprak ik een Italiaan die het groene Europa Cantat rugzakje uit Utrecht bij zich had en op het station van Turijn zag ik meer en meer Europa Cantat gangers.

Nadat ik mijn bagage naar het hotel had gebracht begon de zoektocht door een voor mij nieuwe stad. Eerst maar eens proberen mijn perskaart op te halen. Aangezien kaartlezen bij mij nogal eens mis gaat, heb ik deze zoektocht na anderhalf uur maar opgegeven. Dan maar even inchecken als deelnemer. Dat bleek helemaal aan de andere kant en bovendien buiten centrum te zijn in Lingotto, een grote congreshal. Daar kwam ik Jesse tegen en Jeroen. Twee Nederlandse Europa Cantat medewerkers die een uiterst ontspannen indruk maakten.

Vanuit Lingotto weer de Metro genomen naar Porta Nuova en daarna lopend naar Piazza Castello. Daar heerlijk gegeten met zich op het Europa Cantat podium. Onder het genot van een peperduur glas wijn het songbook en het programma doorgenomen. Het ziet er bijzonder goed uit allemaal.

Morgen de eerste dag van het Conductors Programme. Ik ben benieuwd!

Vrijdag aanstaande is het zo ver, dan ga ik naar Turijn om het festival Europa Cantat te bezoeken. Ruim een week lang concerten bezoeken, lezingen en workshops. Veel inspiratie op doen, bladmuziek bekijken en praten met collegae uit allerlei landen.

 
[youtube http://www.youtube.com/watch?v=UfOVJIvqBo0&w=560&h=315]