World Symposium on Choral Music (2)

Het 11de World Symposium on Choral Music van 22 tot en met 29 juli 2017 in Barcelona was een geweldige ervaring. Er waren iedere dag meerdere concerten van zeer hoog niveau op de meest geweldige locaties met als hoogtepunt het fantastische concert in de Sagrada Familia op woensdag 26 juli. De twee lezingen over het project Boys, keep on singing! gingen prima en waren goed bezocht. De reacties waren opvallend goed en leuke met veel herkenbare verhalen van dirigenten uit de hele wereld. Veel leuke gesprekken gehad met dirigenten uit oa China, Israël, Finland en de VS. De liedbundel Boys, keep on singing! is nu uitverkocht en heeft zijn weg gevonden onder belangstellenden over de hele wereld. Een uittreksel van de lezing is te vinden op de website www.boyskeeponsinging.com of klik HIER.

Het probleem van de verslechterende participatie en positie van jongens en mannen in de koor- en zangwereld is herkenbaar en speelt zich niet alleen af in Europa. Het staat nu ook internationaal op de agenda want ook professor Patrick K. Freer gaf in Barcelona een lezing over Growing the Population of Male Singers: Boys Tell Us How tijdens het World Symposium. Wij kunnen wel denken dat de situatie in andere landen beter is omdat daar op scholen veel meer gezongen wordt maar toch is dat maar ten dele waar. Er is iets in de benadering van het zingen dat het als groepsactiviteit niet aantrekkelijk (meer) maakt voor jongens. Ook Patrick Freer benadrukt dat de beleving van het zingen en de ontwikkeling van de zangstem bij jongens anders is dan die van meisjes en dat we misschien op de eerste plaats moeten toegeven dát dit zo is.

Geheel toevallig lanceerde Sire tijdens mijn verblijf in Barcelona de campagne Laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn? Een spannend onderwerp omdat ik weet dat wanneer het onderwerp ‘jongensgedrag’ maar even op radio of TV komt dit altijd veel negatieve reacties oproept en er vaak zelfs nogal lacherig en denigrerend over wordt gesproken. Ook nu weer waren de reacties uitgesproken negatief. Het is blijkbaar moeilijk bij dit onderwerp  de vinger op de zere plek te leggen en duidelijk te maken waren het écht om gaat. Want ondertussen blijven de schoolprestaties van de jongens achter op die van de meisjes en vertonen ze vaker gedrags- en/of ontwikkelingsproblemen. In een gesprek met Patrick Freer vertelde hij me dat óók in de VS dit een big issue en hij zeker een relatie ziet in hoe wij (professionals) met de jongens omgaan en hun participatie in groepsactiviteiten zoals zingen in een koor.
Uit: TCTubantia. Klik voor een leesbare vergroting.

In Barcelona was ik veelal onder gelijkgestemden en werd de jongens/meisjes discussie heel wat genuanceerder gevoerd. De participatie van jongens in de koor- en zangwereld is immers inmiddels zo slecht dat men zich wel in het onderwerp moet verdiepen anders kunnen we over pakweg 25 jaar niet meer in een gemengde bezetting zingen. Een rondje op de Expo in Barcelona liet dan ook een interessante ontwikkeling zien. Een aantal uitgevers van bladmuziek heeft inmiddels voorzichtig  wat bundels met liederen voor ‘Changing Voices’ en tweestemmig (jonge) mannenkoor op de markt gebracht (daar over later meer). Een absolute niche in de wereld van de bladmuziek maar waar grote behoefte aan is. Misschien stimuleert deze nieuwe bladmuziek dirigenten en docenten meer specialistische pedagogische en didactische aandacht te besteden aan jongens en de ontwikkeling van hun stem.

Ik heb in ieder geval een mooi certificaat overgehouden aan het 11de World Symposium on Choral Music in Barcelona en een ervaring om nooit te vergeten. Ik hoop snel op een vervolg voor Boys, keep on singing!

 

Barcelona 2017

In de zomer van 2011 gaf ik een lezing voor de cursisten van de Kurt Thomas Cursus in Utrecht over het Stadsjongenskoor Oldenzaal: 100 jaar zingen zonder meisjes.  Het was een beschrijving van het traject dat ik aan het volgen was met het Stadsjongenskoor: Op weg naar 2015 . De reacties van de cursisten (dirigenten) waren dermate positief dat het voor aanleiding was om nog dieper in de materie te duiken: hoe krijgen we de jongens (weer) aan het zingen.

WSCM11_IFCM.net_-300x300Een en ander resulteerde in het jubileumproject Boys, keep on singing! in 2015 met een symposium en een jongenskorenfestival in Oldenzaal. Nadat ik al in Vlaanderen (Koor & Stem) en in Pécs (Europa Cantat) gevraagd was om een en ander te vertellen over het project en mijn passie om met jongens te werken, ontving ik gisteren de uitnodiging om een lezing te geven tijdens het World Symposium on Choral Music in 2017 in Barcelona. Dat betekent een internationale erkenning voor het vraagstuk en tevens de mogelijkheid én de uitdaging het onderwerp ‘zingende jongens’ nog beter op de kaart te zetten. Ik ben er ontzettend blij mee en deze uitnodiging simuleert mij enorm om me te blijven inzetten voor dit belangrijke onderwerp.

Gouden Erepenning voor jubilerend Stadsjongenskoor

Het jubileumjaar was voor het Stadsjongenskoor Oldenzaal een enorm succes. We organiseerden in het voorjaar een goed bezocht symposium over de jongensstem en een jongenskorenfestival. Op 21 november gaven we ons jubileumconcert en organiseerden we een reünie. Een feestelijke happening waarbij burgemeester Theo Schouten ons de Gouden Erepenning uitreikte. Alle koren verleenden hun bijdrage aan het concert waar maar liefst 9 nieuwe liederen werden gezongen uit de speciaal voor dit jubileum samengestelde bundel ‘Boys, keep on singing!’

Tijdens de receptie op zaterdagmiddag reikte voorzitter Frank Wuite het eerste exemplaar van het jubileumboek 100 jaar Stadsjongenskoor uit aan burgemeester Theo Schouten.

100 jaar SJK overhandiging boek (1)Alle koren deden mee aan het jubileumconcert van het nieuwste Opleidingskoor en de Zang- en Spelgroep tot aan het Alumnikoor bestaande uit oudleden van het Stadsjongenkoor.

SJK 2015 jubileum kerk (36)Aan het einde van het concert werd ik bedolven onder 100 rozen.

SJK 2015 jubileum kerk (25)

En werd de Stichting Stadsjongenskoor Oldenzaal beloond met de Gouden Erepenning. Uitgereikt door burgemeester Theo Schouten.

SJK 2015 jubileum kerk (43)

Symposium Boys, keep on singing!

Bezoek het symposium BOYS, KEEP ON SINGING vrijdag 5 juni 2015 in Oldenzaal!

Tijdens dit symposium staat de ontwikkeling en opbouw van het jongenskoor en jongensstem centraal. Wij willen de koor- en zangwereld overtuigen dat exclusieve aandacht voor het zingen door jongens essentieel is voor de toekomst van de koorzang in het algemeen. Daarbij willen we de amateurkoorwereld en het
professionele werkveld handreikingen bieden om meer jongens en mannen te interesseren om te gaan zingen.

Er zijn lezingen en workshops over groepsdynamica met jongens, ontwikkeling van de jongensstem, nieuw repertoire voor jongenskoren en hoe richt ik een jongenskoor op.

Het symposium richt zich niet alleen op jongenskoordirigenten maar is ook interessant voor zangers, leerkrachten en mannenkoren.

Het symposium is onderdeel van het project Boys, keep on singing! in het kader van het 100 jarig bestaan van het Stadsjongenskoor Oldenzaal.

Deelname symposium kost slechts € 25. Kaarten te bestellen via PODIUMPLEIN

Ga voor meer informatie: www.jongenskorenfestival.nl

SJK_GR_logo_klein

Stadsjongenskoor op het NOS Journaal

Zelf had ik er wel op gehoopt dat het mooie artikel in ZINGmagazine over het symposium & jongenskorenfestival van 5 & 6 juni  opgemerkt zou worden door de landelijke media maar dat het NOS Journaal zou bellen en een reportage maken….  Bij deze wil ik mijn mede-redactieleden van ZINGmagazine Elke Jansen en Oswin Schneeweisz bedanken voor de kans die ik heb gekregen om samen met Twan Geurts dit artikel te maken. Daarnaast is mijn boodschap natuurlijk gesteund door de nestor van de jongenskoren in Nederland, Bouwe Dijkstra en Daphne Wassink van Europa Cantat.  Ook weet ik zeker dat de prachtige en stoere foto´s van Willem Snel bijgedragen hebben aan de impact van de boodschap en de nieuwsgierigheid van de redactie hebben aangewakkerd. Kortom, ik ben er heel erg blij mee!

Kijk hier naar nos.nl

Startschot project Boys, keep on singing!

We zijn er al geruime tijd mee bezig maar vandaag stond het toch maar in de krant. Boys, keep on singing, het project in het kader van het 100 jarig bestaan van het Stadsjongenskoor Oldenzaal. Ik heb er enorm veel zin in en de jongens ook!

TCT 12-06-14Eén klein foutje: het Lenteconcert is zondag 15 juni in de Hofkerk Oldenzaal 16 uur. Kaarten zijn te bestellen via www.podiumplein.nl.

Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme (2)

Afgelopen weekend was ik bij het Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme, een  jaarlijkse  bijeenkomst van foniaters, logopedisten, zangpedagogen, therapeuten en (kinder)koordirgenten.  Kortom: iedereen die zich professioneel met de kinderstem bezig houdt. Belangrijkste ‘gangmaker’ van dit symposium is de bekende Duitse foniater  Prof Dr Fuchs, die onder andere  het Thomare Chor’ onder zijn hoede‘ heeft.

Lezing van kinderkoordirigent Ulrich Kaiser:
Umgang mit Jungen in Kinder- und Jugendchören- integrative Konzepte.
Wir hatten mal zwei Jungen, aber die sind schon lange weg’ .

Waarom is het zo moeilijk jongens in een kinderkoor te krijgen en vooral te houden? Toen dirigent Ulrich Kaiser het Rundfunk Kinderchor overnam  bestond het uit 54 meisjes en 3 jongens.  Ulrich wilde het aantal jongens bij dit koor vergroten en besloot bewust contact te zoeken met deze jongens. Want het hield hem bezig: wat drijft die jongens eigenlijk en waarom blijven ze zingen? In Duitse kinderkoren zingen ongeveer 10 % jongens. Na de stembreuk verdwijnen ze vrijwel allemaal, maar vaak ook voor die tijd al. Een beeld vergelijkbaar met Nederlandse kinderkoren.

Ulrich Kaiser stele zich de vraag: kunnen jongens dan niet zingen? Natuurlijk wel, maar interesseert het ze niet, zijn ze niet sociaal genoeg? Volgens Kaiser moet je  jongens en meisjes niet gelijk behandelen in je koor. Als dirigent moet je een jongensbril opzetten en daar naar handelen.

Tips van Ulrich Kaiser:

  1. Repertoire: jongens willen niet alles zingen, houd rekening met de onderwerpen. Je moet dat erkennen.
  2. Dansen: doe maar even niet. Jongens willen dat vaak niet waar meisjes bij zijn.
  3. Jongens hebben een stemwisseling: is er daarna nog motivatie. Dat moet je gaan bieden. Geef oudere jongens een voorbeeldfunctie en zoek bewust ook repertoire waarbij ze mee kunnen doen op hun eigen niveau.
  4. Heb aandacht  voor bv voetbal en zorg ook voor mannelijke begeleiders.
  5. Schakel een mannelijke zangdocent in.
  6. Maar onderscheid in koorkleding tussen jongens en meisjes. Maak ze herkenbaar.
  7. Maak ook reclame mét jongens.
  8. Kies geen tuttige koornaam .
  9. Let op kleinigheden  Jongens houden gewoon van andere dingen, heb daar aandacht voor.

Jongens gaan pas echt zingen als ze zich thuis voelen in een koor.  Maak ze tot blikvangers, neem ze apart.  Maak de atmosfeer ook jongensachtig en zorg dat ze zich trots voelen als ze zingen.

Ulrich Kaiser is hard op weg zijn droom waar te maken dat zijn kinderkoor uit 50 %  jongens en 50% meisjes bestaat. Hij heeft zelfs een jongensquotum ingesteld en werft heel specifiek, en met succes!

Bach sneeuw

10. Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme (3)

De derde dag van het symposium, zondag, was voor mij het meest interessant. De lezing Der Umgang mit dem Stimmwechsel von 1700 bis heute van Dr. Ann-Christine Mecke was uiterst informatief. Wat was de positie van de jongenssopraan in de 18e eeuw en wat betekende het voor die jongens om “de baard in de keel” te krijgen, te muteren.De zangers stonden onder enorme druk: in het koor zingen gaf ze status, ze verdienden er hun geld mee en ze hadden onderdak. Na de stemwisseling hadden ze vaak geen werk meer dus het is aannemelijk dat ze hun stemwisseling zoveel mogelijk probeerden te verdoezelen door in falset door te zingen. Ook was de lezing een mooie uiteenzetting hoe de verandering van de muziekpraktijk in de 19e en 20ste eeuw een weerslag heeft op de samenstelling van de (jongens) koren. Rond 1900 werden vrouwen steeds meer actief in de muziek en kwam er steeds meer aandacht voor de mannenstem. De functie van het jongenskoor verschoof langzamerhand van die van de uitvoeringsprakrijk naar zingen als vorm van muziekonderwijs.

Ook de lezing van Prof. Dr. Michael Fuchs: Vom kleinteiligen Forschungsergebnis zum interdisziplinären
Leipziger Konzept für die Kinder- und Jugendstimme
gaf een prachtig inzicht in hoe de stemwisseling van de jongens in historische perspectief is veranderd en welke invloed dat weer heeft op de muziekpraktijk. veranderingen. Het feit dat de stemwisseling rond 1600 rond de 17-18 jaar lag en nu rond de 13-4 jaar heeft een onmiddellijke invloed op samenstelling van de (jongens) koren en dus op de klankkleur. Ook ging Dr Fuchs in op het feit of de stemwisseling te voorspellen is. Als oud zanger van het Thomanerchor én foniater doet hij hier veel onderzoek naar. Deze samenwerking levert een schat aan informatie op.

Ook de vraag “wel of niet zingen tijdens de stemwisseling” kwam deze ochtend uitvoerig aan de orde. Over het algemeen kan zingen tijdens de stemwisseling geen enkel kwaad. Meestal kunnen jongens prima alt zingen en een tijdje in hun falsetstem of mixen het met hun “nieuwe” stem. Het voordeel is dat hun muzikale ontwikkeling niet stil komt te staan en je als dirigent de wisseling goed kunt begeleiden. Maar als de jongen in een kinder- of jongenskoor zingt dat regelmatig grote prestaties moet leveren, is het zinvol een tijdje op een lager pitje te zingen. Bij het Thomanrchor zingen de jongens dan zes maanden tot een jaar in een “mutantengroep” totdat ze tenor of bas kunnen zingen. Of iemand bas of tenor wordt is volgen Prof Dr. Fuchs genetisch bepaald. Maar algemeen kan men wel vaststellen dat wie als kind veel en met plezier heeft gezongen dit vaak op latere leeftijd blijft doen.

Volgens jaar is er rond deze tijd weer een symposium. Het lijkt me erg leuk om daar met een grotere Nederlandse delegatie heen te gaan.

Klik hier voor het volledige programma van het symposium.