Aangezien ik vandaag met een aantal mensen in discussie ging die naar de lezing van Jan Rot waren geweest hierbij de column van Maritgen Matter die ik via een van de leden van Consensus Vocalis toegestuurd heb gekregen.
ANP – Naarden, 22 maart 2008
(van onze correspondent) – Bij de ernstige schermutselingen gisteren rond de kaartverkoop van de Mattheüspassion in Naarden zijn gelukkig geen gewonden gevallen – zoals vorig jaar bij de première van de humanistische Mattheüshertaling van Jan Rot. De taferelen aan de kassa van de Grote Kerk logen er echter niet om. Het publiek was wederom massaal toegestroomd om de gloednieuwe, ditmaal atheïstische versie van Volkskrant-columnist Pieter Vroom te consumeren. De ingang van de kerk werd echter geblokkeerd door enkele honderden militante christenen, die gewapend met spandoeken en rookbommetjes de concertgangers de weg probeerden te versperren. Vervolgens raakten enkele getergde concertgangers slaags met een groep radicaalchristelijke jongeren. Pas nadat de ME met een waterkanon de orde hersteld had, kon de première alsnog met enkele uren vertraging plaatsvinden.
Vorig jaar leek de publieke incasseringslimiet reeds ruimschoots bereikt. Rots openingslibretto ‘Zie! Wie? Je medemens! Zie! Wat? Ze slaan hem lens!’ zorgde al voor uitslaande brandjes in religieus Nederland. Jan Rot sprak zelf trots van ‘een revolutietje’ en had in zijn vernieuwingsijver de Verlosser gereduceerd tot een historische humanist, die domweg het slachtoffer wordt van zinloos geweld en daarbij niet door buren of omstanders geholpen wordt. In plaats van gekruisigd wordt deze Jezus gehangen omdat dat rijmt op gevangen. De Moeder Gods valt even later van haar geloof in ‘Maria huilt,’ de hertaling van ‘Erbarme Dich’ – waarbij het vocaal ook nog de vraag is hoe lekker die ‘ui’ zingt. Op de vraag waarom Rot van Gods Zoon een gewone man had gemaakt, antwoordde deze openlijk ‘niet in God te geloven’ en dat we ‘het allemaal zelf moeten doen’. De storm van maatschappelijke onrust die daarop losbrak, deed denken aan de dagen van Luther en Fortuyn. Dit verbaasde zelfs de internationale moslimgemeenschap, die de beelden live op Al Jazeera uitzond.
Dit jaar verliep Pasen gelukkig een stuk rustiger. De integrale atheïstische Mattheüstekst was met vooruitziende blik door het ministerie van Cultuur vooraf gepubliceerd in alle dagbladen. Ook de aanhoudende televisiedebatten over de betekenis van zinnetjes als ‘Ik kap ermee’ (in Vrooms hertaling de laatste woorden van Jezus) hadden blijkbaar de ergste stoom van de ketel gehaald. Vroom, die zichzelf in de media inmiddels tot boegbeeld van het vrije woord had gebombardeerd, onthulde onlangs dat hij de naam Jezus eerst had willen vervangen door Theo – maar trok dat voornemen weer in vanwege bedreigingen aan zijn adres. ‘Raar hoor,’ aldus Vroom. ‘Als je weet dat Theo god betekent, dan moet iedereen toch tevreden zijn?’ Op de vraag wat de toegevoegde waarde van deze Mattheüs is, postuleerde Vroom: ‘De atheïsten hebben als goddelozen nooit een eigen Passie gehad. Dat is pure rechtsongelijkheid – en dat heb ik mij aangetrokken. Verder is het natuurlijk leuk om als columnist eens een wat langer tekstje te produceren. Wat mij betreft is dit een hele gezellige Passie geworden, waar alle ongezonde religieuze elementen uitgehaald zijn. Daar krijgt iedereen toch maar ruzie over.’ Desondanks moest het kerkgaande publiek bij de première op Goede Vrijdag beschermd worden door een haag van gewapende agenten, omdat zo’n duizend christelijke betogers psalmzingend en halleluja-scanderend door de Naarder binnenstad trokken. VJ Killboy uit Amsterdam, gecontracteerd om het Passiespektakel in de Bergkerk te Deventer op te luisteren, werd aldaar onder politiebegeleiding binnen geloodst. Zijn psychedelische diaprojecties zorgden in aansluiting op het libretto voor een happening die geen minuut verveelde – want het blijft voor velen een hele ruk, zo’n drie uur stilzitten. Er wordt dan ook, na de succesvolle Mattheüs-sing-in’s van het afgelopen jaren, gewerkt aan een Mattheüs-swing-in, waarbij de hele nacht in de kerk gehoused en gechilled kan worden. Voor dit doel werd de saaie Passiemuziek van Bach voorzien van een lekker doordreunende bassline. Deze Mattheüsversie is op dit moment bij drogisterijketen Kruitvat te koop in een cd-box voor € 4,95. Binnenkort zullen nog een R&B-, latin jazz-, punk- en techno-Mattheüs volgen. Librettisten zijn daarbij niet meer nodig. De tekst is namelijk geheel komen te vervallen en naar verwachting zal hetzelfde gebeuren met de muziek.
Er wordt in den Haag op dit moment druk gespeculeerd over de mogelijkheid de oorspronkelijke Mattheüspassion van Bach te verbieden op grond van staatsveiligheid, omdat tekst en muziek teveel aanleiding zouden geven tot religieuze ongeregeldheden. Overtuigd atheïst Vroom zal dan de geschiedenis ingaan als de allerlaatste Mattheüslibrettist. Had Vroom nog een boodschap verwerkt in zijn versie? ‘Ja. Het leven gaat gewoon nergens over, en dat moet je accepteren. Misschien is het een ode aan het einde van onze cultuur. Het is volbracht,’ grinnikt Vroom.
Gezien de ontwikkelingen wordt er voor de toekomst geen religieuze passie meer verwacht. Wederopstanding is echter niet uitgesloten.
