Haydn & the English connection.
Wanneer Joseph Haydn na dertig jaar trouwe dienst alskapelmeester en hofcomponist van de rijke Hongaarse familie Esterházy in 1790met pensioen gaat en weer in Wenen gaat wonen, krijgt hij bezoek van deinvloedrijke Engelse concertmanager en violist Johann Peter Salomon. Dezebrengt hem de volgende mededeling: “Ik ben Salomon uit Londen en ik kom uhalen. Morgen zullen we een contract sluiten". Enige tijd later op 1januari 1791 zet Haydn voor het eerst voet op Engelse bodem.
Londen is aan het eind van de achtiende eeuw een van demeest culturele steden van de wereld met een bruisend concertleven. Haydnverkeert daar in een uitgelezen kring van internationale musici en welvarendemuziekliefhebbers. Haydn geniet erg van alle aandacht die hij krijgt en is zeeronder de indruk van de levendigheid van het Londense muziekleven. De grotesymfonieën die hij er schrijft maken van Haydn een gevierd musicus in Engelanden de rest van Europa. De praktijk is echter ook zeer vermoeiend voor deinmiddels zestigjarige componist. In 1792 gaat hij weer terug naar Wenen om wattot rust te komen.
Maar niet voor lang: met een stapel nieuwe compositie onderzijn arm keert hij in 1794 terug naar Engeland. Vele van deze compositieshebben daarna hun première in Londen. In 1795 keert Haydn echter voorgoed terugnaar Wenen om weer dienst te doen als kapelmeester aan het hof van Esterházy.Hij kan zich weer in het Weense muziekleven begeven. Zijn succes in Engelandzorgt ervoor dat hij meer status en erkenning voor zijn kwaliteiten krijgt ineigen land. Op deze manier krijgt hij de gelegenheid om nieuwe, groterecomposities te schrijven.
Tijdens zijn verblijf London en raakte Haydn in de ban vande Engelse koorcultuur. Hij schreef er The Creation en The seasons.. Hetkoorwerk The Storm werd op 24 februari 1792 voor het eerst in Londenuitgevoerd. Het maakte toen zoveel indruk dat het ter plekke meteen herhaaldmoest worden. Haydn schreef hierover: “ Ich muss gestehen, dass ich mit diesemklene Stück Chor, als Erste Probe in Englische Sprache, mir vielen Credit inder Sing-Music bey den Engländern erworben habe.â€
Ook maakte Haydn in Londen ongetwijfeld kennis met de glees,catches en rounds: vrolijke liederen en canons op humoristische en vaakondeugende teksten. Dit moet de bron van inspiratie geweest om zijn Gesänge mitKlavierbegleitung (1796-1801) te schrijven. In deze liederen worden echtelijke spanningen, wijn, en romantiek op eenlichte toon bezongen. Haydn zelf hield erg van deze liederen: Die Gesänge seienbloss con amore in glücklichen Stunden, ohne Bestellung componiert.
In 1803 was Joseph Haydn een oude man. Hij verzorgde nog watlaatste concerten en schreef nog een paar delen van zijn 83ste strijkkwartet.Hij koesterde wel de hoop het werk te voltooien, maar het ontbrak hem aanenergie. Het onvoltooide kwartet werd in 1806 gepubliceerd. De uitgever voegdeer ter compensatie een compositie aan toe. Het was een lied dat Haydn aleerder, met een knipoog naar zijn gezondheidstoestand, als een soortvisitekaartje had opgestuurd aan een aantal vrienden van zijn vrienden. DerGreis: "Hin ist alle meine Kraft alt und schwach bin ich. Wenig nurerquicket mich Scherz und rebensaft".
Das Rheingold
"Rheingold klink als een klok" kopt de Volkskrant vandaag. Roland de Beer schrijft in alleen maar superlativen over de première van de opera Das Rheingold van Richard Wagner door de Nationale Reisopera. "Ze houdt komische en onheilspellende kanten in balans , en is in de regie en uitmonstering van Antony McDonals een juweel om te zien". Verder: "het Muziekkwartier lijkt geschapen voor Wagners orkestreerkunst, en voor de buigzaamheid van zijn zanglijn en profilering van het woord". Mooie woorden voor iets waar cultureel Enschede met recht trots op mag zijn! Ik was er bij afgelopen zaterdag en ik was op de fiets. Nu hoefde ik een keer niet de trein te pakken om iets bijzonders mee te maken maar zag ik mensen die ik normaal in Utrecht of Amsterdam tegen kom, naar mijn stad komen. Dat geeft een heel goed gevoel!
Toen ik vorig jaar op zangles de Wesendoncklieder studeerde was ik helemaal verbaasd dat ik me nooit eerder met Wagner bezig had gehouden. Wat een prachtige muziek en wist ik het zeker: ik wil ze allemaal zien, de hele Ring des Nibelungen en misschien nog wel meer. Het was dus mijn eerste Wagner opera die ik "live" zag en hoorde. Het was een behoorlijke zit, maar erg goed te doen zeker in de erg lekker zittende stoelen van het Muziekkwartier. Na de openingsacte met de drie dochters moest ik even in het verhaal komen maar daarna heb ik me geen moment verveeld. Ik had het idee dat de cast moest wennen aan de akoestiek van de volle zaal want gaandeweg het stuk werd de balans steeds beter. Het geheel was veel minder zwaar dan ik had verwacht, er zat subtiele humor in en dramaturgisch was het vrij nuchter gehouden. Ik ben erg benieuwd naar het vervolg.
Dat ik me nooit met Wagner bezig had gehouden bleek helemaal niet waar. Toen ik mijn moeder vertelde dat ik naar het Rheingold was geweest zei ze dat we in de jaren 70 met het hele gezin wekenlang naar alle afleveringen van de Ring des Nibelungen hebben gekeken op de Duitse TV! Ik kan me daar echt helemaal niets meer van herinneren maar volgens mijn moeder gingen we er echt voor zitten met limonade en chips.
Klik hier voor de recensie van de Trouw
Klik hier voor de recensie van de Telegraaf
Kolleriekoor
Ben net terug van een toch wel bijzonder optreden van het Stadsjongenskoor. Zo af en toe worden we gevraagd om een borrel of een feestje op te luisteren. Dan doen natuurlijk graag, mits er aandachtig publiek is. De vader van een van de jongens organiseerde een personeelsfeest van het bedrijf waarvoor hij werkt: IFS probity. Hij had het Stadsjongenskoor gevraagd te zingen als speciale verassing tijdens de borrel. Er moesten heel wat tafels en stoelen aan de kant geschoven worden in Hotel ‘t Kruisselt in de Lutte. Het was een erg lage ruimte zonder al te veel akoestiek. Des te leuker is het dan om te horen dat de jongens zo goed zingen! We stonden er met een selecte groep van 7 sopranen en 10 alten. Omdat het een gelegenheidskoor betrof heb ik het koor vernoemd naar de organisator van het optreden: Het Kolleriekoor. We hebben in canon gezongen, eenstemmig en tweestemmig in het Engels en Frans. En alles uit het hoofd! Er was leuk ook nog eens goed zingend publiek. Want natuurlijk wil ikop zo’n borrel de mensen zelf ook horen en moet minstens één lied meegezongen worden. Zo ontstaat er een leuke ongedwongen sfeer. We hebben een kleine canon ingestudeerd met het publiek en als slot met elkaar driestemmig gezongen. Dat ging erg goed moet ik zeggen! Al vonden de jongens dat de heren van IFS probity beter zongen dan de dames…
Mannenpraat
Het is de laatste woensdag van de maand. Mijn beide neefjes Jorisen Jochem komen voor een tosti plus. Dit betekent dat ze met z’n tweeën tosti’skomen eten en Joris geen muziekles krijgt. Eten we de tosti ’s met curry oftoch met ketchup is de vraag… Maar dan belt Kjelt aan, een buurtjongen.Kinderpostzegels! Natuurlijk neem ik de feestkaarten en kinderkaarten. Als ik de machtiging aan het invullen ben raken de jongens in gesprek over judo en anderevechtsporten. Ik hoor een vreemd geluid en vraag aan Jochem: “Zit je nou eenscheet te laten?â€. Roept Kjelt enthousiast: “Ik kan Vader Jacob scheten, zo metmijn hand onder mijn armâ€. En daar gaan de shirtjes van de drie jongens omhoogen scheten ze er op los. “Jongens, en nu in canon†zeg ik. Maar dat lukt toch nietecht. Vraagt Joris aan Kjelt: “Kun je ook Bach scheten?â€. “Bach?“ zegt Kjelt,“wie is dat?â€. Joris en Jochem kijken hem verbaasd aan. “Weet je dat niet!†roepen ze tegelijk. Dan loopt Joris naarde piano en begint Prelude in C te spelen die hij net aan het instuderen is. Kjelt luistert aandachtig: “Daar wordt je ook knettergek van!â€. “Ja†zegt Jochem, “anders ikwel. Ik hoor het de hele dag!“
Richard Strauss: Zueignung
Nadat ik met voor de zomervakantie met de Wesendocklieder van Wagner heb bezig gehouden op zangles is nu Richard Strauss aan de beurt. Leuk om dan op You Tube allerlei verschillende uitvoeringen te beluisteren. Kies je eigen favoriet!
Zueignung
Ja, du weißt es, teure Seele,
Dass ich fern von Dir mich quäle,
Liebe macht die Herzen krank,
Habe Dank.
Einst hielt ich, der Freiheit Zecher,
Hoch den Amethystenbecher,
Und du segnetest den Trank,
Habe Dank.
Und beschorst darin die Bösen,
Bis ich, was ich nie gewesen,
Heilig, heilig ans Herz dir sank,
Habe Dank.
Hermann von Gilm zu Rosenegg (1812-1864)
En op verzoek van Vera Rita Culis. Zueignung begint op 2:45.
Opening Cultureel Seizoen
Vandaag had het Stadsjongenskoor en Jongemannenkoor een optreden tijdens de opening van het Culturele Seizoen van Oldenzaal. Altijd lastig zo’n concert vlak na de zomervakantie. Iedereen moet er weer een beetje "inkomen" inclusief de dirigent. Opeens blijkt een aantal jongens de baard in de keel te hebben en de jongens van het opleidingskoor van vorig jaar kennen de liedjes nog niet. Extra moeilijkheden waren dat we vandaag voor het eerst met een nieuwe pianiste samen werkten, we niet in de zaal vooraf konden inzingen en dat het hele podium vol bleek te staan met apparatuur omdat er een koor was dat met een band en uitversterking zong. Altijd leuk dat soort verassingen.
Maar het Stadsjongenskoor blijkt erg flexibel! De nieuwste jongens zongen vandaag nog niet mee en de jongens met een beginnende "baard in de keel" lukt het alweer aardig met hun nieuwe stem te zingen. Podium vol met allerlei dingen? Geen probleem, we schikken wel wat in en inzingen doen we wel in een zaaltje ernaast. Daardoor zag het er wel een beetje rommelig uit op het podium vond ik. Maar daar konden we niet zoveel aan doen. De jongens hebben misschien wat ingetogen maar erg goed gezongen, zeker gezien het geringe aantal repetities! Ook de jongemannen stonden hun "mannetje". Erg trots was ik op Elisabeth Waanders, de 16 jarige pianiste die het Stadsjongenskoor voor deze gelegenheid op de vleugel begeleidde. Het is de eerste samenwerking met haar in de aanloop naar een concertreis die we in april/mei 2010 gaan maken. Ze heeft zeer smaakvol gespeeld en ik heb alle vertrouwen in het vervolg.