Symposium

december 9, 2014

Waar zijn de mannen?!

Waar zijn de mannen?
Het begint steeds meer mensen op te vallen: de zingende man is aan het verdwijnen. Gemengde, vierstemmige koormuziek (SATB) wordt steeds vaker omgeschreven voor een driestemmige bezetting (SABar) en vrouwenkoren schieten als paddenstoelen uit de grond. Natuurlijk zingen er nog wel mannen, bijvoorbeeld in mannenkoren, maar daar is behoefte aan een jongere generatie. Ook bij kinderkoren zien we vaak maar een paar verdwaalde jongens. Hoe komt dat?

Jongens aan het zingen krijgen en zorgen dat ze dat blijven doen. Dat is het centrale thema van het symposium en het jongenskorenfestival op vrijdag 5 en zaterdag 6 juni 2015 in Oldenzaal.

Het symposium Boys, Keep on Singing! op vrijdag 5 juni 2015 is voor iedereen die professioneel met de jongensstem werkt: kinder-, jeugd- en jongenskoordirigenten, studenten docent muziek, koordirectie en zang, zangdocenten, (muziek) leerkrachten basis- en middelbaar onderwijs, logopedisten en muziektherapeuten. In diverse workshops, lezingen, presentaties en een forumdiscussie komen verschillende onderwerpen aan de orde als de ontwikkeling van de jongensstem, wat is jongensgedrag en leren jongens anders dan meisjes. Gastsprekers zijn Martine Delfos (biopsycholoog en psychotherapeut), Bouwe Dijkstra (oprichter van het Kampen Boys Choir en het Roder Jongenskoor), Annette Thijs (onderwijskundige bij het SLO), Jurriaan Snelleman (KNO-arts) en Panda van Proosdij (voice & physique). Tijdens het symposium wordt nieuw repertoire gepresenteerd en is er gelegenheid om te netwerken. Deelname aan het symposium kost slechts € 25.
Informatie en aanmelding

Jongenskorenfestival zaterdag 6 juni 2015
Jongenskoren kunnen in verschillende leeftijdsgroepen meedoen aan het festival. Zo horen we hoe binnen de ontwikkeling van het koor op ieder niveau kwaliteit bereikt wordt. Er zijn kleine en grotere podia, geschikt voor ieder niveau en iedere leeftijd. Om aan het korenfestival deel te nemen hoef je geen bestaand jongenskoor te zijn. We willen ook koorscholen die een (kleine) jongensgroep hebben of de jongens uit kinder- en jeugdkoren die zich eenmalig manifesteren als jongensgroep uitnodigen naar Oldenzaal te komen. In een spel met alle deelnemende koren zullen begrippen als samenwerken en discipline op een speelse wijze aan de orde komen.

Deelname aan het festival kost € 50 per koor inclusief lunch, drinken en versnaperingen. Kom je met verschillende leeftijdsgroepen dan betaal je een meerprijs van € 25 per extra groep.
Informatie en aanmelding

februari 26, 2013

Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme (2)

Afgelopen weekend was ik bij het Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme, een jaarlijkse bijeenkomst van foniaters, logopedisten, zangpedagogen, therapeuten en (kinder)koordirgenten. Kortom: iedereen die zich professioneel met de kinderstem bezig houdt. Belangrijkste ‘gangmaker’ van dit symposium is de bekende Duitse foniater Prof Dr Fuchs, die onder andere het Thomare Chor’ onder zijn hoede‘ heeft.

Lezing van kinderkoordirigent Ulrich Kaiser:
Umgang mit Jungen in Kinder- und Jugendchören- integrative Konzepte.
Wir hatten mal zwei Jungen, aber die sind schon lange weg’ .

Waarom is het zo moeilijk jongens in een kinderkoor te krijgen en vooral te houden? Toen dirigent Ulrich Kaiser het Rundfunk Kinderchor overnam bestond het uit 54 meisjes en 3 jongens. Ulrich wilde het aantal jongens bij dit koor vergroten en besloot bewust contact te zoeken met deze jongens. Want het hield hem bezig: wat drijft die jongens eigenlijk en waarom blijven ze zingen? In Duitse kinderkoren zingen ongeveer 10 % jongens. Na de stembreuk verdwijnen ze vrijwel allemaal, maar vaak ook voor die tijd al. Een beeld vergelijkbaar met Nederlandse kinderkoren.

Ulrich Kaiser stele zich de vraag: kunnen jongens dan niet zingen? Natuurlijk wel, maar interesseert het ze niet, zijn ze niet sociaal genoeg? Volgens Kaiser moet je jongens en meisjes niet gelijk behandelen in je koor. Als dirigent moet je een jongensbril opzetten en daar naar handelen.

Tips van Ulrich Kaiser:

Repertoire: jongens willen niet alles zingen, houd rekening met de onderwerpen. Je moet dat erkennen.
Dansen: doe maar even niet. Jongens willen dat vaak niet waar meisjes bij zijn.
Jongens hebben een stemwisseling: is er daarna nog motivatie. Dat moet je gaan bieden. Geef oudere jongens een voorbeeldfunctie en zoek bewust ook repertoire waarbij ze mee kunnen doen op hun eigen niveau.
Heb aandacht voor bv voetbal en zorg ook voor mannelijke begeleiders.
Schakel een mannelijke zangdocent in.
Maar onderscheid in koorkleding tussen jongens en meisjes. Maak ze herkenbaar.
Maak ook reclame mét jongens.
Kies geen tuttige koornaam .
Let op kleinigheden Jongens houden gewoon van andere dingen, heb daar aandacht voor.

Jongens gaan pas echt zingen als ze zich thuis voelen in een koor. Maak ze tot blikvangers, neem ze apart. Maak de atmosfeer ook jongensachtig en zorg dat ze zich trots voelen als ze zingen.

Ulrich Kaiser is hard op weg zijn droom waar te maken dat zijn kinderkoor uit 50 % jongens en 50% meisjes bestaat. Hij heeft zelfs een jongensquotum ingesteld en werft heel specifiek, en met succes!

februari 21, 2013

11. Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme (1)

Morgen op pad naar Leipzig. Daar organiseert de beroemde Duitse foniater Prof. Dr. Michael Fuchs van vrijdag 22 tot zondag 24 februari voor de elfde keer het ‘Symposium zur Kinder- und Jugendstimme’. www.kinderstimme.uniklinikum-leipzig.de

Dit keer is het thema ‘Buitengewoon ?’.

Iets dat bijzonder is, anders is of op valt heeft vaak een verborgen boodschap. Hoe gaan wij daar als professionals op een verantwoorde manier mee om. Kan zingen en stemtherapie kinderen helpen te integreren of zichzelf accepteren. Het gaat hierbij niet alleen om kinderen met een handicap of bijzondere kinderen, maar ook om kinderen met verschillende sociaal culturele achtergronden en religies. Ook worden verschillende en muziekstijlen onder de loep genomen en hoe deze te zingen met kinderen. Er zijn lezingen en workshops over hoe stimuleren we jongens om te gaan zingen, zingen met een gehoorbeschadiging, verschillende generaties die samen zingen, zingen en spraakontwikkelingsstoornissen, zingen en integratie, hoe gaan we om met kinderen met een handicap en nog veel meer.

Het symposium is bedoeld voor iedereen die beroepsmatig met de kinderstem werkt: zangpedagogen, muziekdocenten, koordirigenten, therapeuten, logopedisten en K&O artsen (foniaters).

Maar op de heenweg een tussenstop gemaakt in Eisenach!

februari 27, 2012

10. Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme (3)

De derde dag van het symposium, zondag, was voor mij het meest interessant. De lezing Der Umgang mit dem Stimmwechsel von 1700 bis heute van Dr. Ann-Christine Mecke was uiterst informatief. Wat was de positie van de jongenssopraan in de 18e eeuw en wat betekende het voor die jongens om “de baard in de keel” te krijgen, te muteren.De zangers stonden onder enorme druk: in het koor zingen gaf ze status, ze verdienden er hun geld mee en ze hadden onderdak. Na de stemwisseling hadden ze vaak geen werk meer dus het is aannemelijk dat ze hun stemwisseling zoveel mogelijk probeerden te verdoezelen door in falset door te zingen. Ook was de lezing een mooie uiteenzetting hoe de verandering van de muziekpraktijk in de 19e en 20ste eeuw een weerslag heeft op de samenstelling van de (jongens) koren. Rond 1900 werden vrouwen steeds meer actief in de muziek en kwam er steeds meer aandacht voor de mannenstem. De functie van het jongenskoor verschoof langzamerhand van die van de uitvoeringsprakrijk naar zingen als vorm van muziekonderwijs.

Ook de lezing van Prof. Dr. Michael Fuchs: Vom kleinteiligen Forschungsergebnis zum interdisziplinären
Leipziger Konzept für die Kinder- und Jugendstimme gaf een prachtig inzicht in hoe de stemwisseling van de jongens in historische perspectief is veranderd en welke invloed dat weer heeft op de muziekpraktijk. veranderingen. Het feit dat de stemwisseling rond 1600 rond de 17-18 jaar lag en nu rond de 13-4 jaar heeft een onmiddellijke invloed op samenstelling van de (jongens) koren en dus op de klankkleur. Ook ging Dr Fuchs in op het feit of de stemwisseling te voorspellen is. Als oud zanger van het Thomanerchor én foniater doet hij hier veel onderzoek naar. Deze samenwerking levert een schat aan informatie op.

Ook de vraag “wel of niet zingen tijdens de stemwisseling” kwam deze ochtend uitvoerig aan de orde. Over het algemeen kan zingen tijdens de stemwisseling geen enkel kwaad. Meestal kunnen jongens prima alt zingen en een tijdje in hun falsetstem of mixen het met hun “nieuwe” stem. Het voordeel is dat hun muzikale ontwikkeling niet stil komt te staan en je als dirigent de wisseling goed kunt begeleiden. Maar als de jongen in een kinder- of jongenskoor zingt dat regelmatig grote prestaties moet leveren, is het zinvol een tijdje op een lager pitje te zingen. Bij het Thomanrchor zingen de jongens dan zes maanden tot een jaar in een “mutantengroep” totdat ze tenor of bas kunnen zingen. Of iemand bas of tenor wordt is volgen Prof Dr. Fuchs genetisch bepaald. Maar algemeen kan men wel vaststellen dat wie als kind veel en met plezier heeft gezongen dit vaak op latere leeftijd blijft doen.

Volgens jaar is er rond deze tijd weer een symposium. Het lijkt me erg leuk om daar met een grotere Nederlandse delegatie heen te gaan.

Klik hier voor het volledige programma van het symposium.

februari 26, 2012

10. Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme (2)

Zaterdag een overvol, maar zeer interessant programma op het Symposium zur Kinder- und Jugendstimme in Leipzig. In alle vroegte hadden we al de eerste workshop Wie kann man Funktionen der Phonation visualisieren? Door PD Dr. Matthias Echternach. Een vrij technische workshop over de werking van het stemapparaat, maar heel begrijpelijk en inzichtelijk gebracht met interessante filmpjes en demonstraties. Daarna een referaat over 3000 Jahre Stimmforschung door Prof. Dr. Jürgen Wedler en Alles nur Mechanik? Stimmlippenschwingungen bei Kindern, Jugendlichen und Erwachsenen door Prof. Dr. Dr. Ulrich Eysholdt. Ook twee vrij technische referaten maar in hele begrijpelijke taal, zelfs in het Duits. Heel erg nuttig om op deze manier je kennis van het technische aspect van het zingen weer eens “op te halen” en met nieuwe onderzoeksmethodes kennis te maken..

In de pauze was er een kleine boekenbeurs maar met een grote keuze aan boeken over de kinderstem en kinderkoordirectie. Daar waar in er in Nederland misschien één boekje is verschenen en in Vlaanderen iets meer, kun je in Duitsland echt je hart ophalen. Ik ben weer vier boeken rijker en dan nog moest ik kiezen, want er is zoveel!

De twee lezingen ‘s middags vond ik wat minderer sterk: Singen im Spiegel von Forschung und Praxis.Aktuelle Entwicklungen aus musikpädagogischer Sicht van Prof. Dr. Peter Brünger en Kinder brauchen starke Stimmen: Zur Praxisrelevanz empirischer Forschung und Forschungsrelevanz gesanglicher Praxis door Prof. Dr. Gunter Kreutz und Wibke Gütay. Maar altijd nog steeds zeer de moeite waard natuurlijk. De workshop Lernen bewegt – bewegt lernen van Toni Wimmer kon me echter totaal niet boeien. Misschien was ik moe, was er een slechte akoestiek in de zaal waardoor ik het Oostenrijks niet goed kon verstaan… Hij had wel een paar hele leuke oefeningen maar de zin ervan sloot wat mij betreft niet goed aan bij zijn verhaal. Dat was wel het geval bij Scream and Shout – Der Sound von Pop und Musical door Prof. Sascha Wienhausen uit Osnabrück. Een aanrader voor iedereen die meer wil weten over nieuwe technieken in het zangonderwijs met betrekking tot moderne muziek. Ook was er nog een rondetafeldiscussie (tevens radio-opname) over Was nützt Stimmforschung für das Singen mit Kindern und Jugendliche. Het gehele gesprek wordt uitgezonden op Figaro Spezial op 3 maart aanstaande. Daarna gaf de dirigent van het Wolfratshauser Kinderchores Yoshihisa Matthias Kinoshita nog een inleiding op het concert dat we ‘s avonds nog te horen zouden krijgen ‘s avonds.

Na deze overvloed aan informatie konden we eindelijk genieten van een heerlijk buffet met een glaasje wijn.Erg veel leuke en interessante gesprekken gevoerd. Het concert van het Wolfratshauser Kinderchor was geweldig en daarna nog tot in de kleine uurtje nagepraat met collegae. Heerlijk om te doen!

Voor een volledig programma van het symposium klik hier

februari 24, 2012

10. Leipziger Symposium zur Kinder- und Jugendstimme

Dit weekend ben ik bij het tiende Symposium zur Kinder/ und Jugendstimme in Leipzig. Doel van het symposium is wetenschap en praktijk meer tot elkaar te brengen. Het symposium wordt bezocht door zangers, logopedisten, KNO artsen, foniaters en kinderkoordirigenten. Vanavond al drie lezingen bezocht.

De eerste was Wie kann man Functionen der Phontion visualisieeren? door PD Dr. Matthias Echternach. Een lezing waarbij ik als “simpele” koordirigent meteen in het diepe werd gegooid maar waar ik wel dermate veel van opstak zodat ik de rest van de technische lezingen beter kon begrijpen. De lezing Mädchen, Knabe, Frau mann: Welche sind die Stimmklangunterschiede? door Prof. Dr Johan Sundberg en Klangproduktion und -formung bei Kinder und Erwachsenen door Prof. Dr Bernhard Richter ging voor een deel over zangstemtechinsche onderwerpen die ooit geleerd had maar het werd prachtig in beeld gebracht middels filmpjes of direct in praktijk gebracht door technische hulpmiddelen die ter plekke gebruikt werden.

Voor een volledig programma klik hier.