Drie maal: O Magnum Mysterium

Francis Poulenc (1899-1963)

O magnum mysterium,
et admirabile sacramentum
ut animalia viderent Dominum natum
jacentem in praesepio.

O beata Virgo,
cujus viscera meruerunt
portare Dominum Jesum Christum
Alleluia

Morten Lauridsen (1943)

O groot mysterie
en wonderbaarlijk sacrament
dat dieren de pasgeboren Heer mogen aanschouwen
liggend in een kribbe

O gezegende Maagd,
wier schoot waardig waste dragen
de Heer Jezus Christus.
Halleluja.

Javier Busto (1949)

Du, laß dich nicht verhärten

Gisteravond weer naar een "late avond concert geweest" van Sinfonietta Aurora in museum De Twentse Welle. Het concert stond in het teken van de DDR tentoonstelling die nog tot februari 2010 te zien is. Op het programma stond  de Suite Champetre van Jean Sibelius, Cantus In Memoriam Benjamin Britten van Arvo Pärt en het 3de strijkkwartet van Dimiti Sjostakovitsj in een bewerking voor kamerorkest van Rudolf Barshai. Tussen de werken door las Acteur Klaus Lehmann fragmenten uit DDR literatuur. Het orkest speelde zonder dirigent en dat was zeer boeiend om te zien en te horen. De strijkers speelden zonder uitzondering zeer alert en betrokken. Dit leverde een mooi en gepassioneerd spel op dat erg goed klonk in de hal waar ook de tentoonstelling te zien is. Van de gedichten die Klaus Lehmann voordroeg was deze van Wolf Biermann wel de bekendste.

Ermutigung

Du, laß dich nicht verhärten
in dieser harten Zeit.
Die allzu hart sind, brechen,
die allzu spitz sind, stechen
und brechen ab sogleich.

Du, laß dich nicht verbittern
in dieser bittren Zeit.
Die Herrschenden erzittern-
sitzt du erst hinter Gittern –
doch nicht vor deinem Leid.

Du, laß dich nicht erschrecken
in dieser Schreckenszeit.
Das wolln sie doch bezwecken
daß wir die Waffen strecken
schon vor dem großen Streit.

Du, laß dich nicht verbrauchen,
gebrauche deine Zeit.
Du kannst nicht untertauchen,
du brauchst uns
und wir brauchengrad deine Heiterkeit.

Wir wolln es nicht verschweigen
in dieser Schweigezeit.
Das Grün bricht aus den Zweigen,
wir wolln das allen zeigen,
dann wissen sie Bescheid

Vivaldi, Piazzolla en Haydn

Een leuk muzikaal weekend gehad! Afgelopen zaterdagavond een bijzonder concert gehoord in de Twentse Welle in Enschede. Sinfonietta Aurora speelde de Vier Jaargetijden van Antonio Vivaldi afgewisseld met die van Astor Piazzolla. Ze begonnen met de lente van Vivaldi, daarna de zomer van Piazzolla, zomer Vivaldi, herfst Piazzolla, herfst Vivaldi, winter Piazzolla, winter Vivali om te eindigen met de lente van Piazzolla. Dat was een bijzondere ervaring om destijlen afwisselend te horen. Piazzolla heeft in zijn muziek erg veel citaten van Vivaldi in zijn compositie gebruikt en deze waren zo erg goed herkenbaar.  Ook kreeg de muziek van Vivaldi ineens een bijzondere swing, erg leuk om zo te horen.

Vanmiddag naar een ander niet allerdaags concert geweest. De Schepping van Joseph Haydn uitgevoerd door het Orkest van het Oosten onder leiding van Jan Willem de Vriend en Consensus Vocalis.  Het bijzonderen aan dit concert was dat het stuk werd uitgevoerd in de Nederlandse vertaling van Johannes Kinker (1764-1845).  Het was echt prachtig om de muziek in het soort Nederlands te horen dat past bij de tijd waarin het is gecomponeerd. Heel wat anders dan de hertalingen van Jan Rot!  Het was volledig in stijl en ik heb genoten van alle mooie woorden die dit Nederlands te bieden heeft.

Johannes Kinker schreef ook "De nagedachtenis van Joseph Haydn, in de maatschappij Felix Meritis den 25 van sprokkelmaand 1810. gevierd".

In ‘t schoone kleed des Oosterlings,

Vol Goddelijke eenvoudigheid,

Bespiedde haydns geest,

Door bindende Harmonie bezield,

De wording der Natuur.

Haydn & the English connection.

Haydn_3Wanneer Joseph Haydn na dertig jaar trouwe dienst alskapelmeester en hofcomponist van de rijke Hongaarse familie Esterházy in 1790met pensioen gaat en weer in Wenen gaat wonen, krijgt hij bezoek van deinvloedrijke Engelse concertmanager en violist Johann Peter Salomon. Dezebrengt hem de volgende mededeling: “Ik ben Salomon uit Londen en ik kom uhalen. Morgen zullen we een contract sluiten". Enige tijd later op 1januari 1791 zet Haydn voor het eerst voet op Engelse bodem.

Londen is aan het eind van de achtiende eeuw een van demeest culturele steden van de wereld met een bruisend concertleven. Haydnverkeert daar in een uitgelezen kring van internationale musici en welvarendemuziekliefhebbers. Haydn geniet erg van alle aandacht die hij krijgt en is zeeronder de indruk van de levendigheid van het Londense muziekleven. De grotesymfonieën die hij er schrijft maken van Haydn een gevierd musicus in Engelanden de rest van Europa. De praktijk is echter ook zeer vermoeiend voor deinmiddels zestigjarige componist. In 1792 gaat hij weer terug naar Wenen om wattot rust te komen.

Maar niet voor lang: met een stapel nieuwe compositie onderzijn arm keert hij in 1794 terug naar Engeland. Vele van deze compositieshebben daarna hun première in Londen. In 1795 keert Haydn echter voorgoed terugnaar Wenen om weer dienst te doen als kapelmeester aan het hof van Esterházy.Hij kan zich weer in het Weense muziekleven begeven. Zijn succes in Engelandzorgt ervoor dat hij meer status en erkenning voor zijn kwaliteiten krijgt ineigen land. Op deze manier krijgt hij de gelegenheid om nieuwe, groterecomposities te schrijven.

Tijdens zijn verblijf London en raakte Haydn in de ban vande Engelse koorcultuur. Hij schreef er The Creation en The seasons.. Hetkoorwerk The Storm werd op 24 februari 1792 voor het eerst in Londenuitgevoerd. Het maakte toen zoveel indruk dat het ter plekke meteen herhaaldmoest worden. Haydn schreef hierover: “ Ich muss gestehen, dass ich mit diesemklene Stück Chor, als Erste Probe in Englische Sprache, mir vielen Credit inder Sing-Music bey den Engländern erworben habe.”

Ook maakte Haydn in Londen ongetwijfeld kennis met de glees,catches en rounds: vrolijke liederen en canons op humoristische en vaakondeugende teksten. Dit moet de bron van inspiratie geweest om zijn Gesänge mitKlavierbegleitung (1796-1801) te schrijven. In deze liederen worden echtelijke spanningen, wijn, en romantiek op eenlichte toon bezongen. Haydn zelf hield erg van deze liederen: Die Gesänge seienbloss con amore in glücklichen Stunden, ohne Bestellung componiert.

In 1803 was Joseph Haydn een oude man. Hij verzorgde nog watlaatste concerten en schreef nog een paar delen van zijn 83ste strijkkwartet.Hij koesterde wel de hoop het werk te voltooien, maar het ontbrak hem aanenergie. Het onvoltooide kwartet werd in 1806 gepubliceerd. De uitgever voegdeer ter compensatie een compositie aan toe. Het was een lied dat Haydn aleerder, met een knipoog naar zijn gezondheidstoestand, als een soortvisitekaartje had opgestuurd aan een aantal vrienden van zijn vrienden. DerGreis: "Hin ist alle meine Kraft alt und schwach bin ich. Wenig nurerquicket mich Scherz und rebensaft".

Das Rheingold

"Rheingold klink als een klok" kopt de Volkskrant vandaag. Roland de Beer schrijft in alleen maar superlativen over de première van de opera Das Rheingold van Richard Wagner door de Nationale Reisopera. "Ze houdt komische en onheilspellende kanten in balans , en is in de regie en uitmonstering van Antony McDonals een juweel om te zien". Verder:  "het Muziekkwartier lijkt geschapen voor Wagners orkestreerkunst, en voor de buigzaamheid van zijn zanglijn en profilering van het woord". Mooie woorden voor iets waar cultureel  Enschede met recht trots op mag zijn! Ik was er bij afgelopen zaterdag en ik was op de fiets. Nu hoefde ik een keer niet de trein te pakken  om iets bijzonders mee te maken maar  zag ik mensen die ik normaal in Utrecht of Amsterdam tegen kom, naar mijn stad komen. Dat geeft een heel goed gevoel!

Toen ik vorig jaar op zangles de Wesendoncklieder studeerde was ik helemaal verbaasd dat ik me nooit eerder met Wagner bezig had gehouden. Wat een prachtige muziek en wist ik het zeker: ik wil ze allemaal zien, de hele Ring des Nibelungen en misschien nog wel meer. Het was dus mijn eerste Wagner opera die ik "live" zag en hoorde. Het was een behoorlijke zit, maar erg goed te doen zeker in de erg lekker zittende stoelen van het Muziekkwartier.  Na de openingsacte met de drie dochters moest ik even in het verhaal komen maar daarna heb ik me geen moment verveeld. Ik had het idee dat de cast moest wennen aan de akoestiek van de volle zaal want gaandeweg het stuk werd de balans steeds beter.  Het geheel was veel minder zwaar dan ik had verwacht, er zat subtiele humor in en dramaturgisch was het vrij nuchter gehouden. Ik ben erg benieuwd naar het vervolg.

Dat ik me nooit met Wagner bezig had gehouden bleek helemaal niet waar. Toen ik  mijn moeder vertelde dat ik naar het Rheingold was geweest zei ze dat we in de jaren 70 met het hele gezin wekenlang naar alle afleveringen van de Ring des Nibelungen hebben gekeken op de Duitse TV! Ik kan me daar echt helemaal niets meer van herinneren maar volgens mijn moeder gingen we er echt voor zitten met limonade en chips.

Klik hier voor de recensie van de Trouw

Klik hier voor de recensie van de Telegraaf

Richard Strauss: Zueignung

Nadat ik met voor de zomervakantie met de Wesendocklieder van Wagner heb bezig gehouden op zangles is nu Richard Strauss aan de beurt. Leuk om dan op You Tube allerlei verschillende uitvoeringen te beluisteren. Kies je eigen favoriet!

Zueignung

Ja, du weißt es, teure Seele,
Dass ich fern von Dir mich quäle,
Liebe macht die Herzen krank,
Habe Dank.

Einst hielt ich, der Freiheit Zecher,
Hoch den Amethystenbecher,
Und du segnetest den Trank,
Habe Dank.

Und beschorst darin die Bösen,
Bis ich, was ich nie gewesen,
Heilig, heilig ans Herz dir sank,
Habe Dank.

Hermann von Gilm zu Rosenegg (1812-1864)

En op verzoek van Vera Rita Culis. Zueignung begint op 2:45.

Schubert: Ständchen

Het Ständchen van Schubert staat hoog op mijn verlanglijstje een keer met het Jongemannenkoor Oldenzaal te gaan doen. Misschien komen we er in 2010 aan toe? Vanavond twee versies op You Tube gevonden. De eerste is van de sopraan Juliane Banse en de tweede van de beroemde Dame Janet Baker. Beide vertolkingen zijn prachtig maar zo verschillend! Ik heb zeker een voorkeur. Jullie ook?

Zögernd leise
In des Dunkels nächt’ger Stille
Sind wir hier;
Und den Finger sanft gekrümmt,
Leise, leise,
Pochen wirAn des Liebchens Kammerthür.
Doch nun steigend, schwellend,Schwellend, hebend,
Mit vereinter Stimme, LautRufen aus wir hochvertraut;
Schlaf du nicht,Wenn der Neigung Stimme spricht!

Sucht’ ein Weiser nah und ferneMenschen einst mit der Laterne;
Wieviel seltner dann als GoldMenschen, uns geneigt und hold?
Drum, wenn Freundschaft, Liebe sprichtFreundin,Liebchen, schlaf du nicht!
Aber was in allen ReichenWär’ dem Schlummer zu vergleichen?
Drum statt Worten und statt Gaben
Sollst du nun auch Ruhe haben.

Noch ein Grüßchen,
noch ein Wort,
Es verstummt dir frohe Weise,
Leise, leise,
Schleichen wir uns,
ja, schleichen wir uns wieder fort!

Heinrich Schütz (WWW muziekquiz 11)

Www_11

Ik zal de Wie Wat Waar muziekquiz weer wat nieuw leven inblazen. Bij deze opgave 11. Wie, is niet moeilijk, Wat ook niet maar Waar heb ik deze foto genomen?

Stand tot nu toe:
Maja 3 punten
Jos 3 punten
Nanos 2 punten
Vera 2 punten
Bettie1 punt

Bettie had het goed. Het is inderdaad in Dresden. Het is zoals Nanos zei een soort appartementengebouw/serviceflat voor ouderen. Maar het is gebouwd op de historische fundamenten van het huis uit 1530 waar de componist Heinrich Schütz van 1629 tot 1657 in woonde en werkte. Het is zorgvuldig gereconstrueerd en ook de nieuwbouw ernaast is prachtig in stijl. Iedere keer als ik weer in Dresden kom verbaas ik me over de manier waarop dingen herbouwd worden. Echt fantastisch!

Jacob ter Veldhuis

Veldhuis_jacob_ter_2007_promofoto_kVandaag maakte hij weer een verpletterende indruk op me, de Nederlandse componist Jacob ter Veldhuis. Ter illustrastie van een interview was er een stuk van hem te horen op Radio 4. Jammergenoeg moest ik de auto uit op weg naar een koorrepetitie. Een alt die tegelijk met mij de parkeerplaats op reed was ook zo onder de indruk: "Had jij ook radio 4 aan? Wat is dat voor muziek!". Ik had eerder muziek van hem gehoord maar zoals dat soms gaat, het blijft hangen en je hebt er geen naam bij.

Jaob ter Veldhuis schrijft muziek voor gewone akoestische instrumenten maar dan met bestaande gesproken tekst erbij die hij als compositorisch element heeft verwerkt. Hij luistert naar deze tekst en schrijft die in noten, zowel toonhoogte alslengte, in de partituur uit. Het kunnen fragmenten zijn van heroine verslaafde hoeren uit de Jerry Springer Show, toespraken van tv dominees of politici of andere teksten van mensen aan de zelfkant van de samenleving.  Dit combineert hij vaak met tamelijk ongecompliceerde muziek. De tekst is dan op band te horen, wordt echt neergezet als deelnemend instrument samen met de akoestische musici. Vaak is er ook beeldmateriaal erbij wat het geheel natuurlijk nog treffender maakt. Juist de cominatie van de logische soms zoete muziek en het rauwe tekstmateriaal maakt deze muziek erg intrigerend. Ter Veldhuis is ongelooflijk populair over de hele wereld maar vooral in de V.S. waar zijn naam al snel werd verbasterd tot JacobTV.

Morgen is hij te horen in Enschede tijdens het Cross Linx Festival met de primeur van een filmisch gemonteerd muziektheater-werk over de zelfkant van deAmerikaanse samenleving: "Cities change the songs of birds". Het zijn originele soundbytes uit de wereld van daklozen,drugsverslaafden, pooiers, hoeren en gedetineerden. Gebaseerd op de door SteveReich ontwikkelde ‘speech melody’ zijn te horen: 4 saxofoons (MeteErker, Bart Wirtz, Miguel Boelens, Nils van Haften), drums, bas (Arend Niks enMick Paauwe) en harpiste Lavinia Meijer. Plus videos, lichtshowen live visuals van Jan Willem Looze en Jan Boiten.

Ik ga een kijkje nemen, als er nog kaarten zijn… en meer luisteren en zien van hem!